فيستول مقعدي نوعي از عارضه هاي عفوني است كه در نواحي اطراف مقعد ايجاد مي شود و به معني اتصال غيرطبيعي ميان دو ارگان از بدن است كه در مقعد اين اتصال مابين ديواره روده و پوست نواحي اطراف مقعد ايجاد مي شود. اين بيماري موجب مي شود، ميكروب ها و آلودگي هاي روده به سطح پوست راه يابد. از علائم اين بيماري مي توانيم به درد، سوزش، خارش، ترشحات بد بو، خونريزي و … اشاره كنيم.

براي درمان فيستول مقعدي راهكار هاي مختلف خانگي و پزشكي پيشنهاد مي شود. اما درمان‌هاي خانگي و دارويي كه تا به امروز براي اين بيماري وجود دارد، پاسخگوي درمان قطعي اين بيماري نيست، و تنها در بهبود و كاهش علائم بيماري مثل درد، خارش و .. و يا جلوگيري ازعفونت آن موثر است. تنها راهكار قطعي و موثر براي رهايي از اين بيماري، درمان فيستول با ليزر و عمل جراحي است. ليزر درماني مي تواند بدون احساس درد، خونريزي و به طور قطعي اين بيماري را درمان نمايد اما عمل جراحي با دردسرها و عوارض خاص خود مانند دوره نقاهت طولاني و بستري در بيمارستان، درد، خونريزي و امكان ابتلا به ساير عفونت ها همراه است.

در اين مقاله قصد داريم، راهكارهايي خانگي معرفي نماييم تا به وسيله آن علائم اين عارضه را كاهش دهيد.

اجتناب از تميز و پاك كردن بيش از حد منطقه مقعد

تميز و پاك نمودن نواحي اطراف فيستول مي تواند در بهبودي و جلوگيري از عفونت آن موثر باشد، اما اگر در اين كار وسواس به خرج دهيد، يعني بيش از حد ناحيه را تميز نموده و يا شوينده هاي قوي براي تميزي نمودن ناحيه استفاده كنيد، موجب تحريك و التهاب بيشتر ناحيه خواهيد شد. تميز نمودن ناحيه اگر بيش از حد باشد، روند درمان را با اختلال مواجه مي كند.

تغذيه و رژيم غذايي موثر در درمان فيستول

بي شك تغذيه و رژيم غذايي مهمترين عامل در بهبودي هر بيماري است. مصرف مواد غذايي مفيد و مناسب تاثير بسزايي در درمان بيماري خواهد داشت. مصرف خوراكي هاي حاوي فيبر مي تواند در پيشگيري از يبوست موثر باشد، زيرا كه ابتلا به يبوست يكي از علل اصلي در تشديد بيماري است. همچنين بهتر است در اين دوران مصرف غذاهاي تند و گرم را متوقف نماييد، زيرا اين عامل نيز در تشديد شرايط و علائم بيماري موثر است. به طور مثال مصرف پونه كوهي به عنوان ضد التهاب قوي مي تواند در درمان خانگي فيستول و بهبود سيستم ايمني موثر باشد. براي اين منظور مي توانيد يك قاشق پونه كوهي را به آب گرم اضافه نموده و قبل از شام و بعد از صبحانه ميل نماييد. همچنين مصرف زنجبيل به عنوان خوراكي مفيد و شفابخش كه در كاهش گرفتگي عضلات نقش دارد، مي تواند به بهبودي بيماري فيستول كمك نمايد. در ادامه به تشريح دو خوراكي ديگر كه براي درمان فيستول مفيد است، مي پردازيم :

عسل موثر در بهبود فيستول

عسل خوراكي بسيار مفيد با خواص ضد ميكروبي است كه ميتواند نقش بسيار مهمي در درمان و پيشگيري از عفونت داشته باشد. براي درمان خانگي فيستول مي توانيد مصرف عسل را در رژيم غذايي روزانه خود قرار دهيد. براي تاثيرگذاري بيشتر مي توان يك قاشثق عسل را به يك ليوان اضافه نمود و دو بار در روز از آن نوشيد.

زردچوبه روشي فوق العاده در درمان خانگي فيستول

زردچوبه، ضد باكتري بسيار قوي است كه مي تواند به عنوان آنتي بيوتيك طبيعي عمل نمايد. به علاوه مصرف زردچوبه در از بين بردن باكتري هاي روده و جلوگيري از انتشار و گسترش عفونت موثر است. براي مصرف زرد چوبه مي توانيد يك قاشق غذا خوري (زردچوبه بو داده) از آن را با 300 ميلي ليتر شير بدون چربي و يك قاشق عسل مخلوط كرده و شب ها قبل از خواب ميل نماييد و منتظر كاهش علائم بيماري خود باشيد.

روغن درخت چاي با خاصيت ضد باكتريايي موثر در بهبود فيستول

روغن درخت چاي محلول بسيار قوي و ضد باكتري موثري است كه استعمال آن موجب مي‌شود، عفونت ناحيه‌ي فيستول از بين برود. براي استفاده از روغن درخت چاي به عنوان درمان خانگي فيستول مي توانيد روزانه آن را بر روي ناحيه مورد نظر استعمال نماييد. براي استعمال روغن درخت چاي ابتدا آن را با يك قاشق روغن زيتون مخلوط كنيد تا از غلظت آن كاسته شود، سپس مي توانيد محلول را به وسيله گوش پاك كن بر روي فيستول استعمال نماييد و بعد از 20 الي 30 دقيقه با آب سرد شسته و خشك كنيد.

آب گرم تسكين دهنده فيستول

نشستن در آب گرم مي تواند اثرات آرامش بخشي داشته و به بهبود بيماري كمك نمايد.

براي تاثير بيشتر اين درمان خانگي فيستول مي توانيد از آب گرم و مقداري اسانس هاي ضد درد و يا جوش شيرين و نمك اپسوم استفاده نماييد.

براي مطالعه بيشتر درباره قطعي ترين روش درمان فيستول به لينك زير مراجعه كنيد:

روش هاي درمان فيستول مقعدي با ليزر

فيستول مقعدي يكي از انواع بيماري هاي گوارشي است كه در دسته بيماري هاي مقعدي قرار دارد. اين بيماري نسبتاً شايع در اثر اتصال غير طبيعي دو ارگان از ناحيه مقعد به يكديگر توسط مجراي ايجاد شده است. در مورد فيستول معمولاً اين اتصال از يك سمت به ديواره روده و از سمت ديگر به پوست نواحي اطراف مقعد راه دارد. اين مسير عفونت ها و ميكروب هاي روده را به سطح پوست منتقل مي كند، در نتيجه اين بيماري به شدت عفوني است.

عامل اين بيماري به جز در موارد خاص، ناشي از بروز آبسه مقعدي و در واقع عدم تكميل فرآيند درمان در آنها است. زيرا اگر عفونت در بدن به جاي بماند، پيشروي كرده و گسترده تر مي شود. به بياني ديگر مي توان گفت عفونت آبسه از روده پيشروي نموده و به سطح پوست راه مي يابد.

چيزي كه مشخص است، ناخوشايند بودن و دردناك بودن بيماري فيستول است، همچنين اين عارضه در مقايسه با ساير بيماري هاي ناحيه مقعد جدي تر بوده و نيازمند درمان هاي تهاجمي است. شايد يكي از اولين راهكار هايي كه براي درمان فيستول به ذهنتان مي رسد، استفاده ازدرمان هاي خانگي و دارويي است. اما بايد بگوييم چنين روش هاي درماني پاسخگوي بهبودي كامل اين عارضه نيستند، در واقع هنوز هيچ دارويي اختراع نشده كه بتواند اين مجراي ايجاد شده را از بين ببرد. البته درمان هاي دارويي و خانگي مختلفي براي بهبود اين بيماري ارائه شده است، ولي استفاده از اين درمان تنها در بهبود علائم اين بيماري مانند عفونت و نيز درد، سوزش موثر است. اين روش ها درمان هاي موقتي به شمار مي روند كه در مورد محدود كردن علائم بيماري نقش دارند و نه درمان آن. به علاوه مصرف دارو به منظور كسب آمادگي لازم قبل از انجام عمل جراحي و كاهش عفونت نيز توصيه مي شود.

داروهاي مورد استفاده در درمان فيستول مقعدي

براي درمان فيستول با دارو استفاده از داروهاي آنتي بيوتيك به منظور كاهش چرك و عفونت، داروهاي ضد التهاب براي رفع التهاب ايجاد شده و داروهاي مسكن ( بايد از داروهاي مسكن فاقد كدئين استفاده نمود.) براي بهبودي درد صورت مي گيرد و هيچ يك نمي تواند جايگزين درمان هاي قطعي اين بيماري باشد. قبل از مصرف اين دارو ها با پزشك معالج خود مشورت نماييد و طبق دستور او دارو هاي خود را مصرف نماييد.

قطعي ترين روش درمان فيستول مقعدي

روش هاي قطعي كه براي درمان فيستول ارائه مي شوند، شامل درمان فيستول با ليزر و عمل حراحي است. اين روش هاي درماني تحت عنوان درمان هاي تهاجمي نيز شناخته مي شوند. اما اين دو روش تفاوت عمده اي با يكديگر داشته و امروزه به سبب مشكلات و عوارضي كه روش جراحي در پي دارد، كمتر مورد استفاده قرار مي گيرد. در صورتي كه انجام ليزر روشي قطعي با كمترين ميزان درد و خونريزي است كه در كمتر از يك ساعت بيماري شما را بدون هيچ عارضه اي درمان خواهد نمود. از مزيت هاي ليزر درماني در مقايسه با جراحي مي توانيم به كاهش درد و خونريزي، صرفه جويي در هزينه و زمان، كاهش احتمال ابتلا به عفونت و بيماري ها، قطعي بودن روش درماني، بدون عوارض عمل جراحي و … اشاره كنيم.

فيستول مقعدي نوعي از بيماري هاي ناحيه مقعد است كه به شدت مزمن و عفوني مي باشد. اين بيماري در واقع ايجاد مسيري است كه يك طرف آن به روده و طرف ديگر به روي پوست راه دارد. اين بيماري نيازمند درمان سريع و قطعي مي باشد زيرا كه در غير اين صورت فيستول پيشرفت نموده و عفونت گسترش مي يابد. راهكارهاي مختلفي براي درمان اين بيماري پيش بيني شده است اما هر يك از اين روش ها مزيت ها و معايبي نسبت به يكديگر دارند كه لازم است بيماران قبل از انجام از آنها آگاهي يابند. درمان فيستول در گذشته توسط عمل جراحي صورت مي گرفت، اين روش افزون بر اينكه همراه با دردسر هاي بسياري بود امكان عود مجدد بيماري نيز وجود داشت. اما امروزه متد هايي مانند درمان فيستول با روش VAAFT رايج تر است. اما در مقايسه اين روش ها با يكديگر بايد بگوييم تنها روش درمان قطعي و بي بازگشت فيستول انجام ليزردرماني است كه با كمترين ميزان آسيب، و بدون درد و خونريزي بيماري را درمان مي كند. بهتراست قبل از انجام هر روش درماني با پزشك خود مشورت نماييد تا بهترين نتيجه را از درمان كسب كنيد.

مزاياي درمان فيستول با VAAFT نسبت به عمل جراحي سنتي

قبل از مقايسه اين روش با عمل جراحي سنتي به شرح مختصري در مورد روش VAAFT مي پردازيم :

درمان فيستول با روش VAAFT مزيت هاي بسياري در مقايسه با روش جراحي سنتي دارا ميباشد كه به شرح زير است:

• روش سنتي با استفاده از تيغ جراحي انجام مي گيرد و خونريزي بسياري را به بيمار تحميل مي كند، اما اين روش بدون استفاده از تيغ است و خونريزي ندارد. زيرا اين روش كم تهاجمي است و نيازي به باز كردن زخم ندارد.
• مهمترين مزيت درمان فيستول با VAAFT عدم آسيب به عضله اسفنكتر خارجي در نتيجه پيشگيري از بي اختياري مدفوع زيرا كه روشسنتي جراحي معمولاً همراه با بريدن قسمتي از عضله اسفنكتر است.
• براي انجام اين روش هزينه اي كمتر نسبت به جراحي سنتي پرداخت مي شود.
• VAAFT نيازي به بستري شدن در بيمارستان نداشته و بيمار مي تواند ساعتي پس از انجام عمل به خانه بازگردد، در حالي كه روش جراحي سنتي نياز به بستري شدن در بيمارستان دارد.
• اين روش بدون ايجاد زخم مي‌باشد، پس نيازي به پانسمان نيز نخواهد بود.
• برتري ديگر اين روش عدم ايجاد نازيبايي بر روي پوست است زيرا زخمي روي پوست ايجاد نميكنند.
• اين روش امكان عود بسيار كمتري در مقايسه با جراحي سنتي دارد.
• VAAFT همراه با بي حسي صورت مي گيرد و نيازي به تحمل عوارض بي هوشي ندارد.
• اين روش درد كمتري در بيمار تحميل مي كند.
• انجام VAAFT دوره نقاهت كوتاه مدتي داشته و موجب مي شود فرد بتواند به سرعت به زندگي عادي خود بازگردد. در حالي كه روش جراحي موجب مي شود بيمار براي چندين هفته در خانه بماند و استراحت كند.

مراقبت هاي بعد از درمان فيستول با روش VAAFT

رعايت مراقبت هاي لازم پس از انجام روش هاي درماني به خصوص VAAFT بسيار حائز اهميت است زيرا كه بي شك بر روي نتيجه درماني تاثير خواهد داشت و افزون بر سرعت بخشيدن به درمان از عود مجدد بيماري پيشگيري خواهد نمود.

برخي از روش هاي مراقبت از خود بعد انجام VAAFT به اين شرح است:

• مصرف غذاهاي ملين و حاوي فيبر بالا براي پيشگيري از يبوست و وارد آوردن فشار زياد به مقعد
• مصرف كافي ميوه ها و سبزيجات
• نوشيدن حداقل 8 ليوان آب در طول روز
• اجتناب از غذاهاي سرخ كرده با ادويه زياد
• رعايت حداكثري بهداشت مقعد براي پيشگيري از عفونت
• استفاده از حمام سيتز يا لگن آب گرم 2 الي 3 بار در روز به مدت 20 دقيقه
• پرهيز جدي از رابطه جنسي مقعدي و وارد آوردن فشار زياد به مقعد
• پرهيز از استعمال سيگار و الكل
• خشك كردن مقعد پس از هر اجابت مزاج

منبع : كلينيك زارعي

پيشرفت علم كمك روز افزوني در پزشكي و بهبود راه‌هاي درماني بسياري از بيماري‌ها داشته است. امروزه ليزر توانسته جايگزين بسياري از اعمال جراحي‌ سنگين و پر عارضه شود. كاربرد ليزر در جراحي فيستول مقعد به دليل حساسيت و آسيب‌پذيري طبيعي ناحيه‌ي مقعد نسبت به ساير اندام‌ها از بسياري از مشكلات اين روند درماني كاسته است. ليزر در تمامي اعمال جراحي از مزاياي بسياري برخوردار است. اما به دليل تك بعدي بودن درمان فيستول مقعد و نبود راهي جز جراحي آن، نقش ليزر پررنگ‌تر و قابل درك‌تر خواهد بود.

در ليزر درماني فيستول مقعد به جاي استفاده از تيغ يا چاقوي جراحي و آسيب زدن به بافت‌هاي اطراف با كمك اشعه و انرژي ساطع شده از دستگاه ليزر مسير فيستول را مي‌بندند. ليزردرماني مي‌تواند با دقت و تهاجم كم‌تر به عضله‌ي دريچه مقعدي و حتي بدون كمترين خونريزي و درد انجام شود. زيرا ليزر اين قابليت را دارد تا هم اعصاب آسيب‌ديده حين جراحي و هم مويرگ‌هاي پاره شده را ترميم كند. اين جراحي سرپايي بوده و نيازي به بي‌هوشي عمومي و تحمل عوارض ناشي از آن ندارد.

درمان فيستول با ليزر در مدت محدودتر و با سرعت بيشتري انجام مي گردد و فرد مي‌تواند زودتر از ساير روش‌ها به فعاليت روزمره و كار خود بازگردد. احتمال عود يا عفونت ناشي از آن كم‌تر از ساير روش‌هاست. نگراني‌اي از عارضه‌‌ي بي‌اختياري مقعدي وجود ندارد، زيرا احتمال آن در اين روش بسيار كاهش مي‌يابد. البته ناگفته نماند ليزر احتمال انتقال بيماري‌هاي منتقل شونده از خون مانند هپاتيت و HIV را به حداقل و حتي صفر مي‌رساند.
با ورود ليزر به حيطه‌ي درماني ترس ناشي از جراحي بيماران و خانواده‌هايشان كم شده و افراد با خيالي آسوده‌تر براي درمان مشكلات خود پا به اطاق عمل مي‌گذارند. پزشكان نيز از اين روش درماني به دليل آساني و كم‌تهاجمي بودن، بيشتر از روش‌هاي قديمي و تيغ جراحي استقبال مي‌كنند.

به صورت كلي فيستول در نتيجه‌ي يك اتصال غير نرمال ميان دو ارگان يا دو سطح و بافت بدن به وجود مي‌آيد. در فيستول مقعد اين اتصال بين ديواره‌ي مخاطي درون كانال مقعد و پوست نزديك مقعد ايجاد مي‌شود كه به شكل يك تونل كوچك باريك غير طبيعي در پايان راست روده ظاهر خواهد شد كه به سطح خارجي پوست باز مي‌شود.
براي درك بهتر فيستول مقعدي آشنايي با حالت طبيعي كانال مقعد لازم است. كانال مقعد در پاياني‌ترين مسير دستگاه گوارش در حد فاصل دو دريچه‌ي حلقه مانند عضلاني به نام دريچه‌ي داخلي و خارجي مقعد قرار گرفته است. دريچه‌ي داخلي از جنس عضلات صاف و غير ارادي و دريچه‌ي خارجي از عضلات اسكلتي و تحت كنترل ارادي تشكيل شده است. اين دو عضله با هم مي‌توانند كانال مقعد را حمايت كنند. ما بين اين دو دريچه، غددي قرار گرفته است كه غددي مقعدي نام دارند و ترشحات خود را به درون كانال مقعد تخليه مي‌كنند. در صورتي كه خروجي يكي از اين غدد مسدود شود منجر به عفونت و چرك خواهد شد.
در نهايت فيستول مقعدي در نتيجه اين عفونت در نزديكي مقعد و تجمع چرك در بافت نزديك آن ايجاد مي‌شود. چرك مي‌تواند يك كانال كوچك در پشت سر خود بر جاي بگذارد و به سطح پوست گسترش يابد. فيستول مقعد در افرادي با سابقه‌ي آبسه مقعد كه به درستي بهبود نيافته است، رخ مي‌دهد. چرك و حتي ترشحات مدفوعي نيز مي‌توانند از اين كانال كوچك خارج و در سطح پوست رويت شوند. عفونت ناشي از آبسه مي‌تواند در كل بدن نيز پخش شود.
فيستول مقعد بر اساس سادگي يا پيچيده بودن و محل قرارگيري و نزديكي آن به محل دريچه‌هاي كانال مقعد به انواع مختلفي تقسيم مي‌شود. پنج دسته‌ي آن شامل:
فيستول اكسترا اسفنكتريك (Extrasphincteric ): از راست روده (قسمتي از روده‌ي بزرگ) آغاز و به سمت پايين كشيده شده و از طريق عضله‌ي لواتور آني كف لگن به پوست اطراف مقعد باز مي‌شود. توجه داشته باشيد كه اين نوع فيستول از خطوط دندانه دار (كه غدد مقعد در آن قرار دارد) به وجود مي‌آيد كه مي‌تواند از بيماري كرون يا يك فرآيند التهابي مانند آپانديس و يا آبسه ناشي شود.
فيستول سوپر اسفنكتريك ( Suprasphincteric ): از بين عضلات اسفنكتر داخلي و خارجي آغاز شده و به سمت بالا گسترش مي‌يابد و از عضلات پوبوركتاليس عبور كرده و در حدود يك اينچي خروجي مقعد به پوست باز مي‌شود. اين فيستول ۲۰ درصد شيوع دارد.
فيستول ترانس اسفنكتريك ( Transphincteric ): بين عضلات دريچه‌ي داخلي و خارجي و يا پشت مقعد شروع، از عضله‌ي اسفنكتر خارجي عبور كرده و در فاصله‌‌ي يك اينچي و يا دورتر از پوست اطراف مقعد خارج مي‌شود. اين فيستول با شيوع ۲۰ الي ۲۵ درصد به دليل شكل ظاهري آن كه ممكن است شبيه ‘U’ باشد، گاهي اوقات فيستول نعل اسبي ناميده مي‌شود.
فيستول اينتر اسفنكتريك ( Intersphincteric ): از بين عضلات اسفنكتر داخلي و خارجي آغاز شده و با عبور از عضله اسفنكتر داخلي از قسمت بسيار نزديك به مقعد خارج مي‌شود. شايع‌ترين نوع فيستول مقعدي با شيوع ۵۵ تا ۷۰ درصد است.
فيستول زيرمخاطي: اين فيستول به صورت سطحي از زير مخاط عبور مي‌كند.
اين كانال مي‌تواند باعث بروز علائم ناخوشايند مانند ناراحتي و سوزش پوست، درد، التهاب و همچنين در برخي از بيماران علايم ديگري چون خونريزي و ترشح در هنگام عبور مدفوع شود. بسته به علت اين بيماري و عوامل ديگر ممكن است فيستول با علائم متفاوتي خود را نشان دهد. به دليل شدت آسيب معمولاً راهي جز جراحي براي درمان فيستول و ترميم آن پس از مقابله با عفونت ناحيه‌ وجود ندارد.

علل ايجاد فيستول مقعد

معمولاً فيستول مقعد به دنبال يك آبسه مقعدي به وجود مي‌آيد كه بسيار دردناك است. آبسه به دليل انسداد يكي از غدد درون راست روده ايجاد مي‌شود سپس چرك ناشي از آن در بافت‌ها به پديد آمدن يك فيستول مقعدي كمك مي‌كند. تخمين زده شده كه بين هر چهار فردي كه دچار آبسه مقعد مي‌شوند دو مورد به فيستول ختم خواهد شد. درمان آبسه معمولاً ساده است كه با يك برش پوستي روي آبسه و تخليه چرك آن انجام مي‌شود. تخليه آبسه مي‌تواند در مطب پزشك يا كلينيك تحت بي‌حسي موضعي انجام شود. اغلب موارد در صورتي كه آبسه خود‌به‌خود تخليه شود و به صورت كامل بهبود نيابد، فيستول اتفاق مي‌افتد. پس دلايل اين بيماري به ترتيب عبارت است از:

آبسه مقعدي: فيستول ناشي از آبسه معمولاً داراي علائم كلي عفونت در بدن فرد است كه در اغلب موارد تكرار مي‌شود، اين علائم شامل تب، خستگي، احساس ناخوشي و تورم اطراف دهانه‌ي مقعد است.