به صورت كلي فيستول در نتيجه‌ي يك اتصال غير نرمال ميان دو ارگان يا دو سطح و بافت بدن به وجود مي‌آيد. در فيستول مقعد اين اتصال بين ديواره‌ي مخاطي درون كانال مقعد و پوست نزديك مقعد ايجاد مي‌شود كه به شكل يك تونل كوچك باريك غير طبيعي در پايان راست روده ظاهر خواهد شد كه به سطح خارجي پوست باز مي‌شود.
براي درك بهتر فيستول مقعدي آشنايي با حالت طبيعي كانال مقعد لازم است. كانال مقعد در پاياني‌ترين مسير دستگاه گوارش در حد فاصل دو دريچه‌ي حلقه مانند عضلاني به نام دريچه‌ي داخلي و خارجي مقعد قرار گرفته است. دريچه‌ي داخلي از جنس عضلات صاف و غير ارادي و دريچه‌ي خارجي از عضلات اسكلتي و تحت كنترل ارادي تشكيل شده است. اين دو عضله با هم مي‌توانند كانال مقعد را حمايت كنند. ما بين اين دو دريچه، غددي قرار گرفته است كه غددي مقعدي نام دارند و ترشحات خود را به درون كانال مقعد تخليه مي‌كنند. در صورتي كه خروجي يكي از اين غدد مسدود شود منجر به عفونت و چرك خواهد شد.
در نهايت فيستول مقعدي در نتيجه اين عفونت در نزديكي مقعد و تجمع چرك در بافت نزديك آن ايجاد مي‌شود. چرك مي‌تواند يك كانال كوچك در پشت سر خود بر جاي بگذارد و به سطح پوست گسترش يابد. فيستول مقعد در افرادي با سابقه‌ي آبسه مقعد كه به درستي بهبود نيافته است، رخ مي‌دهد. چرك و حتي ترشحات مدفوعي نيز مي‌توانند از اين كانال كوچك خارج و در سطح پوست رويت شوند. عفونت ناشي از آبسه مي‌تواند در كل بدن نيز پخش شود.
فيستول مقعد بر اساس سادگي يا پيچيده بودن و محل قرارگيري و نزديكي آن به محل دريچه‌هاي كانال مقعد به انواع مختلفي تقسيم مي‌شود. پنج دسته‌ي آن شامل:
فيستول اكسترا اسفنكتريك (Extrasphincteric ): از راست روده (قسمتي از روده‌ي بزرگ) آغاز و به سمت پايين كشيده شده و از طريق عضله‌ي لواتور آني كف لگن به پوست اطراف مقعد باز مي‌شود. توجه داشته باشيد كه اين نوع فيستول از خطوط دندانه دار (كه غدد مقعد در آن قرار دارد) به وجود مي‌آيد كه مي‌تواند از بيماري كرون يا يك فرآيند التهابي مانند آپانديس و يا آبسه ناشي شود.
فيستول سوپر اسفنكتريك ( Suprasphincteric ): از بين عضلات اسفنكتر داخلي و خارجي آغاز شده و به سمت بالا گسترش مي‌يابد و از عضلات پوبوركتاليس عبور كرده و در حدود يك اينچي خروجي مقعد به پوست باز مي‌شود. اين فيستول ۲۰ درصد شيوع دارد.
فيستول ترانس اسفنكتريك ( Transphincteric ): بين عضلات دريچه‌ي داخلي و خارجي و يا پشت مقعد شروع، از عضله‌ي اسفنكتر خارجي عبور كرده و در فاصله‌‌ي يك اينچي و يا دورتر از پوست اطراف مقعد خارج مي‌شود. اين فيستول با شيوع ۲۰ الي ۲۵ درصد به دليل شكل ظاهري آن كه ممكن است شبيه ‘U’ باشد، گاهي اوقات فيستول نعل اسبي ناميده مي‌شود.
فيستول اينتر اسفنكتريك ( Intersphincteric ): از بين عضلات اسفنكتر داخلي و خارجي آغاز شده و با عبور از عضله اسفنكتر داخلي از قسمت بسيار نزديك به مقعد خارج مي‌شود. شايع‌ترين نوع فيستول مقعدي با شيوع ۵۵ تا ۷۰ درصد است.
فيستول زيرمخاطي: اين فيستول به صورت سطحي از زير مخاط عبور مي‌كند.
اين كانال مي‌تواند باعث بروز علائم ناخوشايند مانند ناراحتي و سوزش پوست، درد، التهاب و همچنين در برخي از بيماران علايم ديگري چون خونريزي و ترشح در هنگام عبور مدفوع شود. بسته به علت اين بيماري و عوامل ديگر ممكن است فيستول با علائم متفاوتي خود را نشان دهد. به دليل شدت آسيب معمولاً راهي جز جراحي براي درمان فيستول و ترميم آن پس از مقابله با عفونت ناحيه‌ وجود ندارد.

علل ايجاد فيستول مقعد

معمولاً فيستول مقعد به دنبال يك آبسه مقعدي به وجود مي‌آيد كه بسيار دردناك است. آبسه به دليل انسداد يكي از غدد درون راست روده ايجاد مي‌شود سپس چرك ناشي از آن در بافت‌ها به پديد آمدن يك فيستول مقعدي كمك مي‌كند. تخمين زده شده كه بين هر چهار فردي كه دچار آبسه مقعد مي‌شوند دو مورد به فيستول ختم خواهد شد. درمان آبسه معمولاً ساده است كه با يك برش پوستي روي آبسه و تخليه چرك آن انجام مي‌شود. تخليه آبسه مي‌تواند در مطب پزشك يا كلينيك تحت بي‌حسي موضعي انجام شود. اغلب موارد در صورتي كه آبسه خود‌به‌خود تخليه شود و به صورت كامل بهبود نيابد، فيستول اتفاق مي‌افتد. پس دلايل اين بيماري به ترتيب عبارت است از:

آبسه مقعدي: فيستول ناشي از آبسه معمولاً داراي علائم كلي عفونت در بدن فرد است كه در اغلب موارد تكرار مي‌شود، اين علائم شامل تب، خستگي، احساس ناخوشي و تورم اطراف دهانه‌ي مقعد است.